مبانی نظری و پیشینه تحقیق پیش بینی واردات برنج

شرح مختصر:

پیش بینی واردات برنج

در میان محصولات وارداتی کشور ما برنج از جایگاه خاصی برخوردار است . برنج تنها غله ای است که فقط برای مصرف انسان کاشته می شود و بعد از گندم مهم ترین محصو ل از خانواده غلات است . برنج به عنوان یک ماده غذایی بسیار ارزشمند نقش حساسی را در جهان کنونی  ایفا می کند. به گزارش روابط‌عمومی گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال 1391 بالغ بر یک میلیون و 289 هزار تن برنج به ارزش تقریبی یک میلیارد و 309 میلیون دلار وارد کشور شد که به همراه کنجاله و سایر آخال‌های جامد آن، دانه ذرت دامی، دانه گندم سخت، شمش از آهن و فولاد غیرممزوج بیشترین واردات را به خود اختصاص داده­اند. در همین حال وال استریت ژورنال به نقل از فعالان تجاری اعلام کرد که تقاضای بالای ایران باعث افزایش شدید قیمت برنج باسماتی شده است. بر اساس آمار سازمان خواروبار جهانی سطح زیر کشت برنج جهان 147144 هزار هکتار و میزان تولید شتوک 576 میلیون تن است. در ایران سطح زیر کشت برنج 611 هزارهکتار و میزان تولید شتوک 2887 هزارتن و متوسط عملکرد در هکتار 4724 کیلو گرم در هکتار است. 90 درصد برنج تولیدی دنیا در قاره آسیا که محل زندگی 60 درصد جمعیت جهان است تولید و به مصرف 8/2 میلیارد نفر در آسیا می­رسد.

نقش تجارت جهانی برنج از دهه 1990 به شدت افزایش یافته است . به همین سبب کشورهای مهم تولیدکننده برنج جهان در صدد هستند تا از این ماده غذایی به عنوان اهرم فشار در معادلات سیاسی جهان بهره گیرند . در سال 1993 پس از مطرح شدن موافقت نامه گات و آزادی صدور برنج آمریکایی به کشورهای آسیای جنوب شرقی، مسائل و مشکلات بسیاری در این کشورها پدید آمد، نظیر اعتراض بیش از 20 هزار کشاورز کره جنوبی در اواخر سال 1993 به آزادی واردات برنج آمریکایی به کشورشان که نشان از اهمیت این کالای تقریباً استراتژیک در آسیای شرقی دارد. مصرف برنج در کنار سایر انواع غلات مانند ذرت، ارزن و گندم به عنوان مکمل مطرح می شود. در کشورهایی که مصرف سرانه برنج آنان بسیار زیاد است مصرف گندم آنان اندک است، به طوری که در میانمار که بیشترین میزان مصرف سرانه برنج را دارد مصرف سرانه گندم فقط 9/4 کیلوگرم در سال است  در مقابل در کشورهایی که مصرف سرانه برنج حدود اندک است، مواد مصرفی در گروه غلات از سایر انواع غلات تأمین می شود. به طور مثال در کشورهای اروپایی، مصرف سرانه برنج بسیار اندک و در اغلب آنها از 10 کیلوگرم هم کمتر است. در این کشورها برنج در کنار موادی دیگر مانند سبزیها، گوشت و شیر استفاده می شود، موادی که نسل پیش از آن محروم بود . تقریباً 90 درصد تولید و مصرف برنج در آسیا انجام می شود و 96 درصد مصرف آن در کشورهای در حال توسعه است . رشد مصرف برنج به دلیل شهر نشینی، افزایش درآمد سرانه، تغییر الگوی تغذیه و کاهش رشد جمعیت شروع به کاهش کرده است. رشد عرضه برنج نیز روندی نزولی به خود گرفته است.

برنج محصولی اساسی در کشور ما به شمار می رود زیرا این محصول در سبد کالایی خانوار و الگوی تغذیه ای نقش مهمی دارد (بر اساس شاخص قیمت خرده فروشی، ضریب اهمیت انواع برنج 32/3 است) در حال حاضر ایران یکی از مهم ترین وارد کنندگان این محصول است.پیش­بینی یکی از مهمترین اهداف ساخت مدل های اقتصادی است که برخلاف بسیاری از بازارهای مهم، بازار محصولات کشاورزی از عرصه تحقیقات نوین پیش بینی به دور مانده، به گونه­ای که مطالعات انجام شده نیز غالباً بر پایه رو ش­های اقتصادسنجی استوار است. همچنین، پیش بینی صحیح واردات بازار محصولات کشاورزی و به­خصوص برنج، آثار مهمی در سیاستگذاری و برنامه ریزی های اقتصادی این بخش دارد که این مهم با به کارگیری روش­های مختلف، می تواند علاوه بر ایجاد زمینه توسعه روش­های نوین پیش بینی، سیاستگذاران این بخش را در تصمیم گیری­های آتی، یاری رساند. علاوه بر این، متأسفانه قیمت برنج که جزومهمترین کالاهای سبد مصرفی خانوارها هستند، نوسان های فراوانی دارد. این نوسان ها به معنای فقدان پیش بینی مناسب از واردات آتی بازار است که موجب شده دولت نتواند برای کنترل این نوسان ها سیاست منسجمی اتخاذ کند. بر این اساس، پیش بینی قیمت کالاها در تنظیم بازار، اهمیت ویژه ای دارد(نوفرستی، 1386: 182).

از سوی دیگر، در بخش تولید محصولات کشاورزی نیز به دلیل ریسک­های فراوان، نوسان های بالایی در درآمد کشاورزان مشاهده می­شود. بر این اساس، پیش بینی دقیق قیمت از طریق کاهش نوسان­های قیمتی، می تواند موجب انتخاب نوع محصول و سطح زیرکشت مناسب آن، تخصیص بهینه منابع، افزایش کارایی، افزایش مطلوبیت کشاورزان و در نهایت افزایش درآمد آنها شود. اهمیت پیش بینی قیمت محصولات کشاورزی علاوه بر کمک به کشاورزان و دولت، کمک فراوانی به عوامل بازاریابی می کند. (همان منبع: 62)

امروزه دخالت دولت­ها در بخش کشاورزی و بخش­های دیگر اقتصادی از ویژگی­های اساسی اقتصادهای مختلط است. این دخالت در کشورهای توسعه­یافته به حداقل ممکن رسیده است، ولی در کشورهای درحال توسعه به دلیل ضرورت برنامه ریزی برای توسعه اقتصادی و نیز ضعف هایی که در نظام اقتصادی و بازار این کشورها وجود دارد، بیشتر به چشم می­خورد.دولت از راههای مختلف و به­طور مستقیم و غیرمستقیم در امور مختلف اقتصادی و بازارها دخالت می­کند تا کمبودهای نظام اقتصادی مبتنی بر بازار را تا حدودی برطرف سازد. بخش کشاورزی از جمله بخش­هایی است که شاهد بیشترین دخالت ها بوده است. (پریزن و اسماعیلی، 1387: 11)

با توجه به نقشی که کشاورزی در انتقال نیروی کار، تأمین مواد غذایی، ایجاد اشتغال، تأمین مواد اولیه و تأمین رفاه مصر ف کنندگان تمام اقشار جامعه دارد، نیازمند توجه و برنامه­ریزی دقیق از سوی سیاستگذاران است. بنابراین به منظور برنامه­ریزیهای مناسب کوتاه و بلند­مدت در زمینه واردات، اطلاع دقیق از آینده لازم و ضروری به نظر می رسد زیر ا اتخاذ سیاستهای مناسب در زمینه کاهش واردات، برای شکل گیری بخش کشاورزی به عنوان یک بخش تجاری و مؤثر در توسعه اقتصادی لازم است. بر این اساس در مطالعه حاضر میزان واردات این محصول مهم وارداتی که نقش مهمی در ترازتجاری کشور دارد پیش­بینی شده است. (همان منبع: 11)

2-3 مدل‌سازی اقتصادسنجی

اقتصاد­سنجی^[1]یکی از شاخه‌های نوین و مهم علم اقتصاد است که آشنایی و استفاده از آن می­تواند کمک شایانی برای شناخت هر چه بهتر روابط بین پدیده‌های اقتصادی و اجتماعی باشد. مدل­های اقتصادسنجی یک نظام اقتصادی را به کمک مجموعه‌ای از معادلات هم­زمان که بیان‌کننده‌ی روابط متقابل بین متغیرهای قابل اندازه‌گیری است، توصیف می‌کنند. معادله‌ها مبتنی بر نظریه یا مشاهدات تجربی رفتار و یا روابط فنی میان متغیرها است و چنانچه مدل مورد تحلیل دربرگیرنده‌ی یک یا چند عنصر با وقفه از متغیر وابسته به­عنوان متغیر توضیحی باشد، در آن صورت آن مدل را پویا یا دینامیک می‌نامند. (گجراتی، 1388: 56)

 2-4 خصوصیات یک مدل خوب

سی. هاروی (A.C. Harvey) ملاک‌های زیر را برای قضاوت راجع به کیفیت یک مدل ارائه می‌دهد (گجراتی و دامودار، 1386: 60)

• قلت منطقی متغیرهای توضیحی^[2]

یک مدل هیچگاه قادر به توصیف دقیق واقعیت آن­طور که هست نیست، یعنی برای توصیف دقیق واقعیت مجبور خواهیم بود چنان مدل پیچیده‌ای را ارائه کنیم که فاقد کوچکترین ارزش علمی است. ساده‌سازی و تجرید در هر برنامه مدل‌سازی اجتناب‌ناپذیر است. در این رابطه اصل قلت منطقی متغیرهای توضیحی حکم می‌کند که یک مدل، تا آن­جا که ممکن است ساده در نظر گرفته شود به­طوری­که تنها متغیرهای کلیدی را باید در تحلیل وارد نمود و بدین وسیله تمام اثرات تصادفی و جزئی را به جزء اخلال یا خطا^[3] محو کرد. ( همان منبع: 611)

• قابلیت تشخیص^[4]

این اصل حکم می‌کند که برای مجموعه داده‌های معین، پارامترهای تخمین‌زده شده بایستی مقادیر منحصر به فردی را به دست دهند. به­عبارت دیگر تنها یک تخمین برای هر پارامتر مشخص به دست آید. ( همان منبع: 61)

• خوبی بر ارزش^[5]

نظر به این­که هدف اساسی تحلیل رگرسیون، توضیح‌دهندگی تغییرات در متغیر وابسته به­وسیله‌ی متغیرهای توضیحی ملحوظ در مدل است، بنابراین یک مدل زمانی به­عنوان یک مدل خوب مد نظر قرار می‌گیرد که این توضیح که به­وسیله اندازه‌گیری می‌شود، حتی‌الامکان بالا باشد. البته ملاک  را به­تنهایی نبایستی مورد توجه قرار­داد، بلکه این ملاک را به موازات سایر معیارها می‌توان به کار برد.

[1] . Econometrics

[2] . Parsimony

[3] . Disturbance or error term

[4] . Identifiability

[5] . Goodness of fit

جزئیات:

توضیحات: فصل دوم پژوهش کارشناسی ارشد و دکترا (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همرا با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)

 

برای دانلود کلیک کنید