فایل تحقیق بررسی علل بی انضباطی دانش آموزان پسر در مقطع راهنمایی و راههای پیشگیری و درمان آنها

علل و عوامل بی نظمی و شلوغی دانش آموزان در کلاس

آشنایی با علل و عوامل شلوغی در کلاس و شناخت راههای پیشگیر ی از بی انضباطی در کلاس و بکارگیری آنها موجب می شود که هدفهای تعلیم و تربیت با سهولت بیشتر و در مدت زمان کوتاه تر تحقق یابند. متخصصین تعلیم و تربیت علل و عوامل بسیاری را در رابطه با شلوغی و بی نظمی کلاس درس ذکر کرده اند که در زیر به بحث دربارة بعضی از آن عوامل می پردازیم.

1ـ عدم علاقة معلم

گاه معلم شغل معلمی را به عنوان شغلی برای تامین زندگی خود به اجبار انتخاب کرده  است در این صورت  علاقه ا ی هم به کار معلمی ندارد. در نتیجه نسبت به شاگردان سرد و   بی میل است ابتکاری در کارش نیست و از حرفه ی خود نیز لذت نمی برد . لذا دانش آموزان در کلاس او احساس خستگی می کنند و در نتیجه نظم کلاس به هم می ریزد.

کسانی که به حرفه ی معلمی عشق می ورزند ، اگر در امر تدریس هم مهارت نداشته باشند چون حاضر به یادگیری و ترمیم کمبودهای خود هستند به زودی می توانند کمبود های خود ما را جبران نمایند و معلمان شایسته ای گردند.

2 ـ عدم داشتن طرح درس

عدم آمادگی معلم و نداشتن یک برنامه و طرح از پیش تعیین شده برای اداره ی کلاس یکی دیگر از عوامل شلوغی و بی نظمی است . اگر معلم قبل از ورود به کلاس ، درس را طرح ریزی کرده باشد و در این طرح درس پیش آمدهای احتمالی ، سؤالات ، مقدار درس ، تکلیف و … آنچه را که ممکن است پیش آید در نظر داشته باشد ، در کلاس مسلط بر برنامه خواهد بود و با آسایش خاطر و اعتماد به نفس می تواند کلاس را اداره کند و از بی نظمی جلوگیری می نماید.

3 ـ یکنواختی در روش تدریس

اگر بدانیم کودکانی که در اختیار ما قرار گفته اند ، انسانهای تنوع طلب هستند و از تکرار و یکنواختی گریزانند ، می کوشیم تا از روشهای مختلف تدریس استفاده کنیم و هر روز با برنامه ی تازه ای بر کلاس وارد شویم تا دقت شاگردان بیشتر جلب شود و آموزش بهتر صورت گیرد. لذا معلم خوب از یکنواختی گریزان و می کوشد با متنوع ساختن روش تدریس خود از کسالت روحی خود و شاگردان بکاهد .

4 ـ عدم احترام متقابل معلم و شاگرد

از قدیم گفته اند : « احترام امامزاده به دست متولی آن است ».

اگر معلم می خواهد به او احترام بگذارند باید به شاگردانش احترام بگذارد . اما اگر آنها را کودک و نفهم خواندیم و گاه از روی عصبانیت به ایشان توهین کردیم و یا حرف زشت زدیم آنها نیز به ما توهین  خواهند کرد و ما را در اداره کلاس عاجز خواهند ساخت پس احترام کنیم تا محترم شویم .

5 ـ احساس مسئولیت افراطی معلم

بعضی معلمین سعی می کنند آنچه را که می دانند به شاگرد بیاموزند و نه آنچه را که شاگرد به آن احتیاج دارد. مغز شاگرد را انباری فرض می کنند   و معلومات خود را در آن  می ریزند این امر اعتراض شاگردان را بر می انگیزد و کلاس را به بی نظمی می کشاند.

6 ـ تبعیض قائل شدن میان دانش آموزان

گاه دانش آموزی چنان توجه معلم را به خود جلب می کند که وی از دیگران غافل می شود تبعیضات معلم نسبت به یک شاگرد حس حسادت شاگردان دیگر را بر می انگیزد و چه بسا که بر علیه دوستان نور چشمی معلم دست به اقدامات خرابکارانه ای بزنند . در این صورت است که اعتماد شاگردان از معلم سلب می شود و جهت جبران کمبودهای درونی خود دست به آشوب و بی نظم در کلاس می زنند.

7 ـ عدم احاطه به دانش آموزان ناهنجار و ناسازگار

لازم است که معلم ، همه شاگردانش ـ خصوصاً شاگردان ناهنجار کلاس را بشناسد چه بسیاری از مواقع آنها از مهم ترین عوامل بی نظمی در کلاس به شمار می روند به عنوان مثال اگر در کلاس یک یا چند شاگرد کم استعداد باشند وقتی دیدند که نمی توانند هم پای دیگران پیشرفت کنند خسته می شوند و دست به شورش و بی نظمی می زنند. اینجا وظیفة  معلم است که با سیاست و کیاست خود برای اینگونه شاگردان مسئولیتی در نظر بگیرد تا آنها فرصتی برای ایجاد مزاحمت نداشته باشند.

8 ـ افراط و تفریط در آزادی شاگردان

بعضی از مربیان معتقدند که اگر شاگردان را کاملاً آزاد بگذارند محبت شاگردان نسبت به آنها جلب می شود در صورتی که آزادی بی حد و حصر موجب رها شدن کلاس و تضعیف قدرت و نفوذ معلم در اداره ی کلاس می شود از آن گذشته شاگردان می آموزند تا در آینده به هیچ قید و بند و قانونی در جامعه احترام بگذارند . در عین حال خشونت و سخت گیری بیش از حد معلم شاگرد را عاصی و مقاوم بارمی آورد و گاه کنترل کلاس را از دست معلم خارج می سازد.

9 ـ عدم استراحت دانش آموزان در زنگ تفریح

بعضی اوقات معلم بر اثر عدم دقت در طرح ریزی برای ساعت کار خود درس را به زنگ تفریح می کشد و ساعت رفع خستگی را به ساعت کلاس خود ضمیمه می کند . در این صورت علاوه بر آنکه شاگردان پس از شنیدن صدای زنگ حوصله و دقت کافی برای ادامه درس ندارند در ساعت بعد نیز با خستگی و عدم تمرکز حواس در کلاس حاضر میشوند و     تا پایان زنگ نیز از زحمات معلم استفاده ی لازم و کافی را نخواهند برد.

10 ـ شرایط فیزیکی نامناسب

کم بودن نور کلاس ، سردی و گرمی کلاس ، کوران هوا و جریان شدید باد ، بسته بودن درهای کلاس ، هوای نامناسب ، کثیفی کلاس ، بوی بد لباس و بدن بعضی از دانش آموزان ، طریقه چیدن صندلی معلم و میز و نیمکتها و … هریک می تواند مزاحم آرامش دانش آموزان باشد. معلم باید در بدو ورود به کلاس ، عوامل حواس پرتی و عدم دقت شاگردان را برطرف سازد و محیطی آماده کند که در آن بتوان ساعتی را با دقت فعالیت نمود.

گاه سرو صدای بیجا و بی مورد در حیاط مدرسه و شلوغی کلاسهای مجاور باعث حواس پرتی و بی نظمی دانش آموزان می شود.

11 ـ مراجعات مکرر و بی جا به کلاس

مراجعات افراد مختلف به کلاس می تواند حواس شاگردان را پرت و از دقت آنها بکاهد و در ضمن رشته کار و کلام را از کف معلم بیرون کند. لذا باید از مراجعات بی مورد به کلاس درس مخصوصاً هنگام تدریس معلم خودداری کرد.

همچنین عوامل بسیار دیگری در شلوغ شدن و بی نظمی کلاس مؤثرند که عبارتند از :

ـ عدم هماهنگی در رفتار و گفتار مربی

ـ ناتوانی معلم در پاسخ دادن به پرسشهای شاگردان

ـ عدم وفای به عهد معلم

ـ عدم رسیدگی به تخلفات شاگردان

ـ شوخیهای بیش از حد معلم در کلاس

ـ بد خط بودن معلم

ـ اغراق گویی در مورد تنبیه شاگردان

ـ تأخیر ورود معلم به کلاس درس [1]

روشهای کاستن رفتارهای نامطلوب

هر چند که هدف اصلی آموزش و پرورش ایجاد دانشها ، مهارتها و تواناییها ی تازه و خصایل پسندیده در دانش آموزان و دانشجویان دانسته اند ، کاهش و حذف رفتار و اخلاق ناپسند در پرورش یابندگان نیز از جمله وظایف مهم معلمان به حساب می آید . مسایل انضباطی دانش آموزان در کلاس درس و محیط آموزشگاه از جمله مسایلی است که برای مسئولان آزمایشگاه ، نگرانیهای زیادی ایجاد می کند و مدت زیادی از وقت آنها را به خود اختصاص می دهد. بعضی اوقات مسایل انضباطی به درجه ای از شدت و وخامت می رسند که بخش اعظم اوقات آموزشی معلمان صرف حل و فصل این مسایل می شود. ما در این قسمت ، عمدتاً به معرفی روشهایی می پردازیم که بیشتر به مسایل انضباطی دانش آموزان مربوط می شوند و برای برطرف کردن و کاستن رفتارهای نامطلوب دانش آموزان و رفع عادات ناپسند در آنها ، تهیه و تدوین شده اند. این روشها به دو دسته ی روشهای مثبت و روشهای منفی کاهش رفتار تقسیم شده اند که به نوبت آنها را مورد بحث قرار خواهیم داد.

روشهای مثبت کاهش رفتار   

به طور کلی رفتارهای نامطلوب دانش آموزان را از دو راه می توان کاهش داد : یکی جانشین ساختن رفتارهای مطلوب به جای آنها و لذا کاستن غیر مستقیم رفتارهای نامطلوب  و دیگری کاهش دادن مستقیم رفتار های نامطلوب . به روشهایی که در مورد اول به کار می روند ، روشهای مثبت کاهش رفتار نام دارند ، زیرا در همه ی این روشها تقویت مثبت به کار می رود. روشهایی که در مورد دوم به کار می روند . روشهای منفی کاهش رفتار نام دارند. زیرا چنان که بعداً خواهیم دید ، این روشها دارای عوارض منفی هستند . گفتیم که در روشهای مثبت کاهش رفتارهای نامطلوب ، به جای کاستن رفتار نامطلوب به طور مستقیم ، یک رفتار مطلوب را جانشین آن می کنیم. فرض این روشها آن است که اگر دانش آموز به انجام رفتار مطلوب تازه ای بپردازد و به خاطر این کار تقویت دریافت کند ، به تدریج این رفتار مطلوب را جانشین آن رفتار نامطلوب قبلی خواهد کرد . ما در این بخش چهار روش مثبت کاهش رفتار با عناوین تقویت رفتارهای دارای فراوانی کم ، تقویت رفتارهای دیگر ، تقویت رفتارهای ناهم ساز و سیری را مورد بحث قرار می دهیم.

تقویت رفتارهای دارای فراوانی کم

بعضی از رفتارهای دانش آموزان اگر با فراوانی کم انجام گیرند ، مطلوبند، اما اگر به میزان بیش از حد نیاز انجام گیرند ، نامطلوب یا مضر هستند. دانش آموزی که با سرعت خیلی زیاد تکالیفش را انجام می دهد و در نتیجه آنها را بد خط و ناخوانا می نویسد ، باید وادار شود تا آهسته و خوش خط بنویسد ، یا دانش آموزی که در بحث کلاسی پرحرفی می کند و فرصت صحبت را از دیگران می گیرد ، باید تقویت شود تا کمتر حرف بزند تا دیگران هم بتوانند در بحث شرکت کنند.

در روش تقویت رفتارهای دارای فراوانی کم ، تقویت باید به پاسخهایی که به تعداد کمتری داده می شوند ، وابسته شود . برای این منظور ، باید تعیین کرد که دانش آموز در فاصله زمانی معین ، باید چند پاسخ بدهد. اگر تعداد پاسخهای دانش آموز در این فاصله زمانی بیش از آنچه تعیین شده است باشد ، نباید او را تقویت کرد. اما اگر تعداد پاسخهای او در فاصله زمان تعیین شده  به اندازه ای که از پیش قرار گذاشته شده است باشد ، باید او را تقویت کرد. برای مثال ، اگر معلم بخواهد پر حرفی دانش آموز را در جریان بحث گروهی کاهش دهد ، می تواند با او قرار بگذارد در هر پنج دقیقه ، یک دقیقه اجازه صحبت خواهد داشت.  معلم باید این مقدار صحبت کردن دانش آموز را تقویت کند، اما بیش از آن را نباید. معلم باید مواظب باشد که حتماً میزان معینی از حرف زدن دانش آموز را برای ادامه مشارکت او در بحث تقویت نماید، و سعی کند او را از انجام این کار به کلی دلسرد ننماید. امتیاز این روش آنست که کاهش رفتار با تقویت مثبت انجام گیرد و هیچ یک از عوارض جانبی روشهای منفی  را که بعداً توضیح خواهیم داد ، ندارد. با اینحال ، تأثیر این روش به آرامی ظاهر می شود ، و کاهش رفتار ناشی از آن ، نیاز به حوصله و بردباری فراوان دارد. معلمانی که طالب کاهش سریع یک رفتار نامطلوب هستند ، نمی توانند از این روش استفاده کنند. این روش برای رفتارهای نامطلوب خطرناکی که الزاماً باید به سرعت کاهش یابند ، مفید نیست برای این منظور باید از روشهای دیگری که بعداً معرفی می شوند ، استفاده کرد.

از آنجا که عنصر اصلی روش مورد بحث ، تقویت مثبت است ، باید هنگام استفاده از این روش تمام توصیه هایی را که درباره ی روش تقویت مثبت عنوان کردیم ، رعایت شوند. معلم بدین منظور می تواند  از تقویت کننده های مختلفی که قبلاً معرفی شدند ، بویژه از تقویت کننده های شرطی ، مانند نمره ، ستاره و جایزه ، و تقویت کننده های اجتماعی ، مانند تشویق ، لبخند و ستایش استفاده کند.

تقویت رفتارهای دیگر

در این روش ، هرگونه رفتار مطلوب فرد ، به جز رفتار نامطلوبی که هدف برنامه تغییر رفتار،  کاستن آن است ، تقویت می شوند. این روش نیز یکی دیگر از روشهای مثبت کاهش رفتار است ، زیرا عنصر اصلی آن تقویت مثبت است. برای مثال ، می خواهیم رفتار نامطلوب دانش آموزی که در کلاس ، اکثر وقتش را خارج از صندلی خود و به بازیگوشی و صحبت با این و آن می گذارند ، با استفاده از روش تقویت رفتارهای دیگر او اصلاح کنیم . برای این منظور باید همه ی رفتارهای مطلوب او از جمله گوش دادن به حرفهای معلم، سؤال کردن از معلم ، نوشتن مطالب درسی و رسم نقاشی را (به جز رفتار ترک کردن صندلی ) مورد تقویت  قرار دهیم.

از آنجا که روش تقویت رفتارهای دیگر به حذف رفتار نامطلوب فرد منجر می شود، به آن روش حذف آموزی نیز می گویند. در واقع در این روش ، تقویت وابسته است به انجام ندادن (حذف ) رفتار نامطلوب ، و نه انجام دادن آن . آن ریس در کتاب رفتار انسان (1978) مثال زیرا را از حذف آموزی ذکر کرده است.

یکی از دانشجویان ما ، هم اتاقی خود را وادار به ترک سیگار کرد . او برای هر 24 ساعتی  که دوستش سیگار نمی کشید ، یک دلار  به او می داد و برای 24 ساعت تعطیلات آخر هفته ، دو دلار . اگر هم اتاقی این دانشجو در هر زمان از 24 ساعت شبانه روزی ـ حتی در بیست و سومین ساعت ـ سیگار می کشید دریافت یک دلار تعیین شده تا 24 ساعت بعد به تأخیر      می افتاد . این برنامه آنچنان موفقیت آمیز بود که همه ی پولهای دانشجوی تغییر دهنده ی رفتار ، در پایان ماه ته کشید . با این حال ، هر دو نفر از نتیجه کار خود راضی بودند . با پی گیری این عمل ، دانشجو شش هفته بعد از پایان برنامه ، گزارش داد که هم اتاقی او سیگاری روشن کرد و بعد از آن که پکی به آن زد ، سیگار را به دور انداخت .

در پژوهشی که به منظور کم کردن سر و صدای دانش آموزان یک کلاس با استفاده از روش حذف آموزی اجرا شد ، نتایج زیر گزارش شده است. این پژوهش بوسیله اشمید والریش (1269 ) در یک کلاس چهارم دبستان که شامل 29 دانش آموز بود ، اجرا گردید . به دانش آموزان کلاس گفته شد که اگر در طول 50 دقیقه وقت هر کلاس ، سرو صدا نکنند و کارهای موظف خود را انجام دهند ، در پایان هر جلسه می توانند 15 دقیقه به سالن ورزش بروند و به بازی مورد علاقه خود بپردازند . اما اگر رفتار دانش آموزان در کلاس چنان که رضایت معلم را جلب نکند ، از این امتیاز برخوردارند نخواهند بود . شکل روبرو یافته های این پژوهش را نشان می دهد.

چنان که در شکل مشاهده می شود ، میزان سرو صدای دانش آموزان در جلسات اول تا دهم خط پایه بسیار بالاست . در مرحله آزمایش که روش حذف آموزی ( تقویت سایر رفتارهای دانش آموزان ، به جز رفتار نامطلوب ایجاد سر و صدا ) به اجرا در می آید ، از میزان سر و صدای دانش آموزانی در کلاس به مقدار زیاد کاسته می شود .

تعداد صفحات : 87 

فرمت فایل : word ( قابل ویرایش ) میباشد.

توجه : این فایل با بهترین کیفیت قابل پرینت میباشد.